Det er openberra for dei aller fleste at kravet om tre karakterar i norsk, er overflødig. Det hjelper ikkje at ein liten åndselite forlanger å halda norskfaget som gislar med grunngjevingar som for lengst er gått ut på dato. Etter at eg tok til orde for éin karakter i norsk, har eg vorte utskjelt som ein reaksjonær og kunnskapsløs høgrepopulist av sentrale målfolk. I tillegg til at eg er ein idiot, sjølvsagt.
Adresseavisens kommentator presterer å utropa sidemål til noko av det viktigaste elevane lærer på skulen, og dessutan at dei som ikkje brukar sidemålet, er dummare enn andre. Kommentaren er skriven på bokmål. Kommentaren er delt med stor jubel av Mållaget, som viser til ein norsk forskingsrapport. Men for å seia det forsiktig, så gjev ikkje den breie forskinga som er gjort internasjonalt på flerspråklighet særleg belegg for slike konklusjonar. Men at elevar som er flinke på skulen, òg er flinke i sidemålet, medan dei som slit på skulen òg slit med sidemålet, treng ein ikkje forsking for å forstå.
Norsklærarar over heile landet slår alarm, og elevar slit tungt med motivasjonen for faget, fordi relevansen opplevast for svak. Svaret frå fleire av dei ivrigaste målentusiastene på dette, er at lærarane med vilje undergrev faget, og elevane er lettkjøpte offer for populisme. Eg trur ikkje det. Eg trur lærarane i norsk skule strekkjer seg langt i lojalitet til læreplanen, så langt at dei i fortviling ser at karakterkrav i fag som strøast tynt ut over ein overfylt læreplan, veikjer høva for å leggja opp til bruk og praksis innan faga, og gjer djuplæringen vanskelegare. Spesielt i norskfaget.
Elevar som ropar ut at argumenta for karakter i skriftleg sidemål minne om dei nye kleda til keisaren, er korkje late, dumme eller viljeløse offer for lettvint populisme. Dei er barn av si tid, med utprega nase for kva for ferdigheter samfunnet stiller krav til å beherska i framtida. Dei vert allereie di verre tyngd av så mange krav, at røyndomen gjer dei langt meir treffsikre i analysen sin, enn dei som tvihalder på karakterkravet i sidemål. Eit karakterkrav som òg utfordrar behovet for meir djuplæring i faga.
Det er på tide å frigjera norskfaget – til beste for både hovudmålet og sidemålet. Om ikkje keisaren manglar klede, er han i kvart fall usedvanleg tynnkledd etter tilhøva. Den store fagfornyinga som no pågår i norsk skule, må enda opp med éin skriftleg karakter i norsk. Slik det er i dag risikerer du å gå ut med seks norskkarakterar, om du kjem opp i norsk skriftleg og munnleg til eksamen. Norsk er viktig, men det er ikkje seks gonger viktigare enn matematikk. Elevane vert undervist i både geometri og algebra, sjølv om dei ikkje får eigne karakterar i dei faga.
Over 150 skular deltek i eit forsøksprosjekt med ein eller to norskkarakterar (samla, eller skriftleg+munnleg), der karakteren i skriftleg sidemål er integrert i den eine karakteren. Røynslene frå forsøket er overveldande gode, noko som desse sitata frå delrapport 2 i evalueringa viser:
For det første uttrykkjer lærarane at dei nå har høve til å «gå i djupna» i norskfaget gjennom undervisinga. For det andre giret lærarane elevane fleire og løpande, uformelle tilbakemeldinger med henblikk på økt læring og mogleg forbetring av arbeid som er under utforming.
(…)
Lærarane uttrykkjer dette som at ordninga med færre karakterar ved halvårsvurdering førar til at elevane får auka mengdtrening i skriving, og elevane får fleire høve til å øva seg enn kva som var tilfelle då lærer måtte sikre vurderingsgrunnlag for tre karakterar ved halvårsvurdering.
(…)
Desse norsklærarane formidlar i intervju at ein samla karakter i norsk skriftleg (hovedmål og sidemål) understrekar og styrkjer sidestillinga av dei to målformene i undervisinga.
For å seia det med latin; Q.E.D. (quod erad demonstrandum)
La oss ha tillit til norsklærarane.
*Teksten er omsett til nynorsk av Aperterium - a free/open-source machine translation platform. Men kvifor det? Jo for å illustrere eit siste poeng, som eg fekk av ein norsklærer på epost:
Jeg tror mange norsklærere sitter med en opplevelse av at sidemålsordningen har gått ut på dato. Og jeg kan ikke se at det finnes ett argument for at elevene skal kunne skrive på begge målformer. Det er en enorm ressursbruk på noe som gir veldig lite gevinst. Jeg så du var inne på den gamle traveren av et argument, nemlig at man må kunne skrive nynorsk i tilfelle man skal jobbe i det offentlige. Det er i seg selv et dårlig argument, men det gikk fullstendig ut på dato i det man fikk sider som dette: Apertium
Denne siden gir allerede en god oversettelse, og jeg ser ingen grunn til å tro at slike sider ikke vil bli flere og bedre i tiden fremover. Så pr i dag er det å kunne skrive på sidemål først og fremst en øvelse man utsetter elever, som skal få karakter og eksamen i det, for. Og norsklærere, selvfølgelig. Jeg tror faktisk vi har viktigere ting å drive med i norsk skole.
Kommentarer